Radioterapia jest jednym ze sposobów walki z nowotworem. Jest to skuteczna metoda leczenia, w której wykorzystuje się promienie jonizujące do niszczenia jak największej ilości komórek zmienionych nowotworowo. Dawki i obszar naświetlania są precyzyjnie dostosowane do wielkości i rodzaju nowotworu. Jego lokalizacji oraz stanu ogólnego pacjenta, tak aby zminimalizować uszkodzenie zdrowych tkanek.
Wyróżnia się 2 rodzaje radioterapii:
- teleradioterapia – napromieniowanie ze źródła umieszczonego w pewnej odległości od tkanek, z zewnątrz;
- brachyterapia – napromieniowanie ze źródła znajdującego się w bezpośrednim kontakcie z tkanką, czyli w guzie lub w jego okolicy w jamie ciała.
Czas trwania radioterapii zależny jest od stopnia zaawansowania nowotworu, jego wielkości, rodzaju i lokalizacji, a także od stanu ogólnego pacjenta. Zabiegi naświetlania (sesje) wykonywane są zazwyczaj pięć dni w tygodniu, z przerwą w sobotę i niedzielę, trwają zwykle kilka minut. Pięciodniowe cykle mogą trwać nawet do kilku tygodni. Radioterapia jest zabiegiem bezbolesnym, mogącym jednak wywołać skutki uboczne. Nie ma reguły co do ich występowania – u niektórych pacjentów nie stwierdza się żadnych efektów ubocznych naświetlania.
U innych mogą wystąpić m.in:
- zmęczenie,
- złe samopoczucie,
- brak apetytu,
- zawroty głowy,
- nudności,
- zwiększona
- senność,
- natomiast w miejscu napromieniania może powstać tzw. odczyn popromienny.
Odczyn popromienny to efekt uboczny promieniowania jonizującego.
Pojawia się na różnych etapach radioterapii lub po niej (z kilkudniowym opóĽnieniem lub nawet po kilku miesiącach) w postaci zaczerwienienia skóry i śluzówek w napromienianym miejscu, bólu, obrzęku, pieczenia, złuszczania naskórka lub nabłonka, pęcherzyków wypełnionych płynem. Objawom tym mogą towarzyszyć utrata owłosienia i trudno gojące się owrzodzenia. Skóra goi się, jednak jest cieńsza i bardziej sucha niż przed naświetlaniami, przez co jest bardziej wrażliwa na urazy, a rany goją się dłużej. Na skórze mogą pozostać przebarwienia, rozszerzone naczynka, stwardnienia. Różnego rodzaju uszkodzenia skóry zależne są od dawki promieniowania, wielkości naświetlanego obszaru, głębokości przenikania dawki, a także od miejsca na ciele, które podlega promieniowaniu (obszary, gdzie skóra przylega do kości lub zawiera gruczoły potowe są najbardziej wrażliwe).
W ciągu tych kilku tygodni należy prowadzić oszczędzający, spokojny tryb życia. Należy również pamiętać, żeby nie narażać na uszkodzenia i podrażnienia skóry, która podlega naświetlaniu (nie można jej trzeć ani drapać). Nie powinno się myć okolicy napromieniowanej, ani ścierać czy poprawiać linii wyznaczających obszar naświetlania. Naświetlaną skórę należy wietrzyć, pacjent powinien nosić luĽną, przewiewną odzież, nie wolno naklejać na nią plastrów czy przykładać chłodzących worków z lodem. Należy używać jak najmniej kosmetyków, które mogą jedynie podrażnić naświetlaną skórę i zwiększyć jej odczyn popromienny. Zabronione jest opalanie się. Stres związany z chorobą, nieobecność bliskich, codzienne zabiegi oraz wpływ promieniowania na zdrowe komórki, to wszystko przyczynia się do wzrostu zmęczenia. Dlatego należy dużo wypoczywać w ciągu dnia, słuchać spokojnej muzyki. Pacjent powinien prowadzić oszczędny tryb życia, spać ok. 8 godzin dziennie, pić dużo płynów obojętnych (woda niegazowana). Brak łaknienia, zmiana smaków nie powinny doprowadzić do utraty wagi. Należy spożywać kilka małych posiłków dziennie z potraw lekkostrawnych, nie wolno pić alkoholu w trakcie leczenia.
Każdy pacjent inaczej reaguje na radioterapię. Można nie doświadczyć żadnych skutków ubocznych, mogą to być skutki delikatne lub bardziej zaostrzone. Ważna jest także świadomość, że ciało pacjenta poddającego się radioterapii nie jest radioaktywne i że przebywanie w obecności chorego nie stanowi żadnego zagrożenia, również dla dzieci. Wszelkie zmiany na skórze naświetlanej w postaci zaostrzenia rumienia czy wybroczyn należy niezwłocznie skonsultować z lekarzem.